آزمایش کلسیم خون در آزمایشگاه

کلسيم ازعناصر بسيارمهم در بدن است. وجودش براي انجام عملکرد آنزيم ها، استقامت بدن، انقباض عضلاني ،ضربان قلب ،انتقال جريانهاي عصبي ،انعقادخون و... بسيار مهم است.
پزشکان از اندازه گيري Ca و فسفر لذت ميبرند چون چراغ راهنماي خوبي براي ارزيابي کاملي ازتعادل کل بدن ميباشند.منبع اصلي آن استخوان و دندان ميباشد.

جمعا"3/1کيلوگرم کلسيم در بدن وجود دارد.دريافت متوسط روزانه افراد800 ميلي گرم است. موسسه استئوپورز امريکا توصيه کرده است که همه بالغين بايد روزانه 1200ميليگرم Ca بهمراه مکملهاي غذايي دريافت کنند.

محل اصلي جذب Ca در روده دئودنوم و بالاي ژوژنوم است ولي متاسفانه عملا" فقط نيمي از کلسيم غذا جذب ميشود در حاليکه خوشبختانه Ca در کودکان – زنان باردار و شيرده بطور کامل جذب ميشود.

کلسيم تام در سرم براحتي و دقت قابل اندازه گيري است.

علل کاهش کلسيم خون بترتيب شيوع:

-1کم کاري پاراتيروئيد بطريق معکوس در شرحي که در بالا گفتيم کلسيم خون را کاهش ميدهد.

-2نارسايي کليه و افزايش فسفاتهاي ثانويه به آن و همچنين افزايش آنيونهاي متعاقب آن.

3-کمبود ويتامين D بطريق معکوس در شرحي که در بالا گفتيم کلسيم خون را کاهش ميدهد.

-4نرمي استخوان (استئومالاسي): اساسا" فعاليت معدني شدن کلسيم مختل ميگردد.

-5سوء جذب کلسيم بعلت پانکراتيت حاد و آمبولي چربي: زيرا اتصال کلسيم به چربي را به دنبال خواهد داشت و کلسيم دفع ميشود.

 -6آلکالوز: زيرا کلسيم به فضاهاي داخل سلولي وارد ميشود و سطح سرمي آنرا کاهش ميدهد.

علل افزايش کلسيم خون به ترتيب شيوع :

-1 پرکاري پاراتيروئيد: زيرا هورمون پاراتيروئيد (پاراتورمون) جذب گوارشي Ca را زياد ميکند. دفع ادراري راکم ميکند.ريزش استخواني را زياد ميکند.

-2 سرطانهاي ريه–پستان و کليه: زيرا در اين بيماريها ماده اي شبيه به پاراتورمون توليد ميشود و دقيقا" عمل پاراتورمون را تقليد ميکند.

-3 بيماري پاژه در استخوان: زيرا در اين بيماري ذخاير Ca تخريب شده و Ca به خون ميريزد.

-4 بي تحرکي طولاني–لاغري مفرط–اسيدوز و مصرف زياد شير و ضد اسيدهاي حاوي کلسيم و نهايتا" مسموميت با ويتامين D.

-5 سل و سارکوئيدوز: زيرا در اين بيماريها "فعاليت" ويتامين D زياد ميشود که آن هم باعث بالا رفتن جذب کلسيم و کاهش دفع آن ميگردد.

-6بيماري آديسون: زيرادراين بيماري فعاليت استروئيدهاي بدن کم ميشودکه اين مسئله باعث افزايش فعاليت ويتامين D و هورمون پاراتورمون شده و متعاقبا" جذب کلسيم زياد ميشود.

-7 آکرومگالي: زيرا افزايش هورمون رشد جذب کلسيم از لوله گوارش را بالا ميبرد.

8 -پرکاري تيروئيد

-9 بستن طولاني گارو در بخش نمونه گيري آزمايشگاه بطور کاذب کلسيم را بالا نشان ميدهد.

اگرسه بار به طور جداگانه کلسيم سرم يک بيمار بالا بود ميتوانيم هيپرکلسمي تفسيرکنيم.

نشانه های افزايش کلسيم (هيپرکلسمی(

بي اشتهايي– تهوع– استفراغ– خواب آلودگي و نهايتا" اغما.

نشانه های کاهش کلسيم (هيپوکلسمی) عبارتست از :

عصبيت - تحريک پذيري و تتاني.

داروهاي پايين آورنده کلسيم خون:

استازولاميد– ضد تشنج ها– آسپاراژيناز– آسپيرين– کلسي تونين– سيس پلاتين– کورتيکواستروئيد– هپارين– ملين ها– ديورتيکهاي لوپ– نمکهاي منيزيوم– استروژنها– آلبوترول– ضد بارداريهاي خوراکي

داروهاي بالا برنده کلسيم خون:

نمکهاي کلسيم– هيدرالازين– ليتيوم– ديورتيکهاي تيازيدي– پاراتورمون– هورمون تيروئيد–آنتي اسيدهاي قليايي– ارگوکلسي فرول– آندروژن ها – ويتامين D.

نکته
-1 اندازه گيري کلسيم تام براي بررسيهاي روتين کفايت ميکند و اندازه گيري کلسيم يونيزه يا آزاد در جراحيهاي قلب باز و پيوند اعضا ودياليز ارزش بيشتري ميتواند داشته باشد.

2 -فرمول تصحيح کلسيم درشرايطي که هيپو آلبومينمي وجود دارد:

(آلبومين بيمارتوسط آزمايشگاه-4/4)8/0+(کلسيم تام توسط آزمايشگاه)=کلسيم تصحيح شده برحسب mg/dl