|
هورمون های بداخلاقی و خوش رویی
بدخلق می‌شوید و نمی‌دانید ماجرا از کجا آب می‌خورد؛ روزها بدون آنکه کاری کنید، خسته می‌شوید و همان اوایل شب ناگهان به خواب می‌روید. گاهی گرسنگی وقت و بی‌وقت سراغتان می‌آید و در جسمتان اتفاقاتی می‌افتد که دلیلش را نمی‌شناسید. اما متخصصان می‌گویند بسیاری از اوقات، گناه این اتفاقات برگردن هورمون‌هاي مترشحه غدد داخلي است که در
تنظيم فعاليت‌هاي مختلف دستگاه‌هاي بدن و همين‌طور تنظيم روان ما نقش دارند. شاید شما هم مثل بسیاری از آدم‌های دیگر، علائم روانپزشكي را تجربه مي‌كنید كه مي‌تواند منشا غدد داخلي داشته باشد، اما بدون اينكه به منشا هورموني اين علائم توجه کنید، به‌خاطر این علائم زجر می‌کشید یا می‌خواهید با خوردن داروهای روانپزشکی خودتان را تسکین دهید.
تیروئید
تیروئید پرکار
گرمازدگی، تپش قلب و بی‌خوابی
افزايش ترشح هورمون تيروئيد كه پركاري تيروئيد ناميده ميشود، باعث افزايش متابوليسم و سوخت‌و‌ساز در بدن ميشود. تپش قلب، افزايش فشارخون، افزايش نبض، لرزش دست‌ها، کم‌تحملی در برابر گرما، تعريق زياد، افزايش اشتها و... از نشانه‌های ترشح نامتعادل این هورمون است. علائم افسردگي در ميان 30درصد بيماران ديده ميشود. علائم افسردگي مي‌تواند به صورت خلق پايين، بي‌خوابي، كاهش وزن، خستگي و كاهش ميل جنسي تظاهر پيدا كند. همچنين مي‌تواند در 10 تا 20درصد موارد با علائم اضطرابي همراهي داشته باشد. علائم شيدايي يا خلق بالا در این اختلال شيوع كمتري دارد، همچنين علائم روان‌پريشي مثل توهم و هذيان ممکن است سراغ فرد بیاید. مشكلات شناختي به صورت كاهش سرعت پردازش اطلاعات مغزي، اختلال در حافظه فوري، مشكلات توجه و تمركز هم در بعضي از اين بيماران ديده ميشود.
تیروئید کم‌کار
اضطراب، سرمازدگی و یبوست
كم‌كاري تيروئيد به مواردي گفته ميشود كه ترشح هورمون تيروئيد کم شده باشد. در این شرایط سوخت‌و‌ساز متابوليسم پايه بدن كاهش مي‌يابد.
خستگي، افزايش وزن، يبوست، کم تحملی در برابر سرما، پرش و گرفتگي عضلاني، ريزش مو، كاهش دماي بدن و... می‌تواند با این اختلال همراه شود. تغییرات روانی ناشی از کم‌کاری تیروئید در 50درصد موارد رخ مي‌دهد. در بیمارانی که کم‌کاری تیروئید دارند، بيشتر مهارت‌هاي حركتي، حافظه و درك بنياني موردتاثيرقرارمي‌گيردوهمچنين نقض درتمركز وتوجه هم وجوددارد. افسردگي در 40درصد موارد كم‌كاري تيروئيد ديده ميشود. خلق پايين، خستگي، عدم لذت بردن از زندگي، كاهش تمركز و پرخوابي شايع‌ترين علائم افسردگي در كم‌كاري تيروئيد است.
غده هيپوفيز
ناتوانی جنسی، پرخاشگری و روان‌پریشی
پرولاكتين هورموني است كه از غده هيپوفيز ترشح ميشود. ترشح زياد از حد آن در زنان باعث قطع قاعدگي، ترشح شير از سينه در زنان و ناتواني جنسي در مردان ميشود. در مورد عوارض رواني آن هنوز شواهد اثبات‌شده‌اي يافت نشده است اما در بعضي تحقيقات به پرخاشگري، افسردگي، اضطراب و علائم روان‌پريشي اشاره شده است. لازم به تذكر است كه عملكرد تمامي غدد فوق‌الذكر تحت‌تاثير غددهيپوفيز و هيپوتالاموس در مغز است، بنابراين افزايش يا كاهش ترشح هورمون‌هاي گفته شده مي‌تواند عوارض ثانويه مشكلات در غده هيپوفيز يا هيپوتالاموس باشد، بنابراين در مواردي كه شك به بدكاري اين هورمون‌ها داريم لازم است با آزمايش‌هاي مناسب و گاهي تصويربرداري منشا اين بي‌نظمي هورموني پيدا شود و سپس درمان لازم كه در موارد كم‌كاري غدد، جايگزيني هورمون‌ها از طريق خوراكي يا تزريقي و درموارد پركاري غدد، سركوب ترشح هورمون‌هاست، انجام شود.
غدد جنسي
استروژن و پروژسترون
خونریزی شدید قاعدگی، بی‌حوصلگی
در زنان تخمدان‌ها توليدكننده هورمون‌هاي جنسي استروژن و پروژسترون هستند. كفايت توليد استروژن و پروژسترون باعث صفات ثانويه جنسي و سيكل قاعدگي منظم و باروري طبيعي ميشود. این مشکل در زمانی که ترشح هورمون پروژسترون دچار اشكال ميشود یعنی بعد از يائسگي فقدان قاعدگي و باروري اتفاق مي‌افتد. شايع‌ترين علائم يائسگي عبارتند از: ناپايداري عروقي كه باعث گرفتگي ميشود، نازك شدن پوست و مخاط دستگاه ادراري و تناسلي، كاهش اندازه سينه‌ها و پوكي استخوان.
در زنان جوان اختلال عملكرد هورمون‌هاي استروژن و پروژسترون مي‌تواند باعث به هم زدن سيكل قاعدگي (خونريزي‌هاي شديد يا فقدان قاعدگي، قاعدگي‌هاي نامنظم) و ناباروري شود.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
چاقی، افسردگی و بی‌خوابی
بيماري شايعي كه در زنان جوان و در سنين باروري ديده ميشود، سندرم تخمدان پلي‌كيستيك است. در اين بيماري كيستيك‌هاي كوچك در تخمدان به وجود آمده و درآن افزايش ترشح اندروژن‌ها (يا هورمون‌هاي جنسي مردانه) اتفاق مي‌افتد. اين بيماري به دليل عدم تخمك‌گذاري يكي از علل شايع ناباروري در زنان است. ساير علائم شامل اختلال در قاعدگي، موهاي زائد،چاقي،الگوي طاسي مردانه است. شايع‌ترين اختلال‌ها در سندرم تخمدان پلي‌كيستيك، افسردگي، تحريك‌پذيري، بي‌خوابي، كاهش ميل جنسي يا افزايش موهاي زائد بدن است. گاهي اين علائم رواني در مصرف خارجي هورمون‌هاي جنسي به صورت قرص‌هاي مخصوص باروري يا قرص‌هاي ضدبارداري هم ديده ميشود.
تستوسترون
پرخاشگری، تحریک‌پذیری و ناتوانی‌جنسی
تستوسترون هورموني است كه از غدد جنسي مردان (بيضه‌ها) ترشح ميشود و مسئول ايجاد صفات ثانويه جنسي در مردان (مثل رويش مو در صورت و...) و باروري در مردان است.
كاهش تستوسترون در مردان باعث افسردگي، بي‌خوابي، تحريك‌پذيري و كاهش ميل جنسي ميشود. بعضي مردان به دليل ضعف در قواي جنسي سرخود، آمپول‌هاي تستوسترون را بدون تجويز پزشك مصرف مي‌كنند كه اين مسئله نه تنها باعث افزايش ميل جنسي يا درمان ناتواني جنسي نمي‌شود بلكه با برهم زدن تنظيم اين هورمون مشكل اوليه را تشديد مي‌كند.
افزايش هورمون تستوسترون در بدن مي‌تواند باعث مشكلات رفتاري مثل عصبانيت و پرخاشگري شود.
غده آدرنال يا فوق كليوي
كورتيزول
خستگی، ضعف و افسردگی
از قسمت سطحي غده فوق كليوي هورمون كورتيزول ترشح ميشود. پركاري قشر غده فوق كليوي با افزايش كورتيزول يا سندرم كوشينگ همراه است. كوشينگ سندرمي است كه با چاقي تنه، افزايش فشارخون، ضعف و خستگي، فقدان قاعدگي، پرمويي در زنان، خطوط ارغواني رنگ در شكم، پوكي استخوان، وجود قند در ادرار مشخص ميشود.
علائم روانپزشكي شامل افسردگي در 70درصد بيماران وجود دارد و بيشتر در زنان ديده ميشود. علائم افسردگي مي‌تواند قبل از علائم فيزيكي در فرد به وجود آيد. افسردگي مي‌تواند به عنوان یک بیماری ثانويه همراه با تغييرات بدني مثل چاقي، پرمويي در زنان ايجاد شود و منجر به انزواي اجتماعي فرد شود. اضطراب معمولا در همراهي با افسردگي ديده ميشود و در 50درصد موارد وجود دارد. مشكلات جنسي در زنان به صورت قطع قاعدگي و كاهش ميل جنسي و در مردان به صورت كاهش ميل جنسي و ناتواني جنسي رخ مي‌دهد. علائم خلق بالا و شيدايي در 10درصد ديده ميشود. درموارد نادر توهم وهذيان و اغتشاش شعور هم ديده ميشود و نقض عملكرد شناختي كه شامل نقض در حافظه كلامي، توجه و تمركز و نقض درعملكرد بينايي و حركتي است در 5 درصد موارد ديده ميشود.
همه این آزمایشات با تجهیزات کاملا پیشرفته و دقیق و به صورت روزانه در آزمایشگاه پاتوبیولوژی مرکزی امل انجام می گردد.
|