دبابت حاملگی

این نوع از دیابت فرمی از هایپرگلیسمی است که در برخی از زنان باردار به ویژه در اواخر بارداری دیده می شود. علت این بیماری ناشناخته است هرچند به نظر می رسد برخی از هورمون های با منشا جفت مقاومت به انسولین را در مادر افزایش داده و موجب افزایش سطح گلوکز خون می شوند. زنان باردار باید در هفته 24 تا 28 بارداری در مورد ابتلا به دیابت حاملگی مورد غربال گری قرار گیرند.

در صورت تشخیص دیابت حاملگی احتمال اینکه نوزاد با وزن بیش از حد نرمال، با سطح گلوکز پایین و نارس به دنیا بیاید افزایش می یابد. هایپرگلیسمی همراه با دیابت حاملگی معمولا پس از زایمان از بین می رود اما هم در مادر و هم در نوزادی که با بارداری دیابت حاملگی به دنیا آمده است شانس ابتلا به دیابت تیپ2 بالاست. زنی که یک بارداری با دیابت حاملگی داشته است احتمالا در بار داری های بعدی نیز دیابت حاملگی را تجربه خواهد کرد.

تست رایج و ضروری جهت تشخیص دیابت حاملگی GCT می باشد که به شرح آن می پردازیم

1.Glucose Challenge Test

زنان باردار بر اساس قرارگیری درمعرض عوامل خطر،در یکی از دو گروه زیر قرار گرفته و از طریق GCT با 50 گرم گلوکز مورد غربالگری قرار می گیرند .
1. زنان باردار در معرض خطر (دارای سابقه مرده زایی ، حداقل دو بار سقط خودبخودی ، تولید نوزاد با وزن 4 کیلوگرم و بالاتر ، سابقه دیابت در افراد درجه یک خانواده و چاقی به معنی BMI مساوی یا بیشتر از 30kg/m2 قبل از بارداری ) در اولین مراجعه GCT می شوند .
2. زنان بارداری که در معرض عوامل خطرزای فوق نیستند ، باید در هفته 28-24 بارداری از طزیق GCT غربالگری شوند .

آماده سازی بیمار :

1. با مشورت پزشک ،حتی الامکان دارو هایی که ممکن است روی میزان قند خون اثر بگذارد (مانند نیازید ها ،کورتیکو استروئید ها و ...) قطع گردد .
2. رژیم غذایی به مدت 3 روز آزاد و بدون محدودیت بوده ( حداقل 150 گرم کربوهیدرات در روز) و فعالیت های بدنی نیز مطابق معمول صورت گیرد .
3. آزمایش در افراد سرپایی انجام می گیرد ، انجام آزمایش در افراد بستری و بدون تحرک عادی ممکن است منجر به اخذ نتایج نادرست گردد .
4. آزمایش در شرایط غیر ناشتا انجام می شود و انجام آن در هر ساعت روز و بدون توجه به آخرین وعده غذا ، ممکن می باشد .

مراحل انجام آزمایش :

1. 50 گرم گلوکز در 250-300 میلی لیتر حل شده و در مدت 5 دقیقه نوشیده می شود ، معمولا محلول خنک آسانتر تحمل می شود .

2. در مدت انجام آزمایش ، بیمار در حالت نشسته بوده و از سیگار کشیدن ، فعالیت بدنی شدید ، نوشیدن چای یا قهوه و خوردن مواد غذایی خودداری می نماید .
3. اگر عوارضی مانند تهوع بروز کرد ، بیمار می تواند در حالت خوابیده قرار گیرد ، ولی در صورت استفراغ ، نتایج دیگر قابل اطمینان نبوده و آزمایش نباید ادامه یابد .
4. بعد از یک ساعت نمونه خون وریدی گرفته می شود .

2-Oral Glucose Tolerance Test

در زمان بارداری وقتی GCT مختل باشد ، OGTT بعنوان آزمایش تشخیصی ، مطابق با شرایط مندرج در صفحه اول راهنما و لحاظ موارد اختلاف زیر ، انجام میگیرد .
- در فرد باردار مدت زمان ناشتا بودن می تواند 14-8 ساعت باشد .
- آزمایش با 100gr گلوکز انجام می شود .
- یک نمونه خون در شرایط ناشتا گرفته شده و سپس گلوکز خورده می شود . نمونه های خون بعدی به فاصله یک ساعت تا 3 ساعت بعد از مصرف گلوکز گرفته می شوند .
- مقادیر مورد انتظار در خانم های باردار در جدول زیر آمده است .

قند پلاسمای ناشتا کمتر از/ dl95 mg
قند پلاسمای یک ساعت بعد از OGTT کمتر از 180 mg / dl
قند پلاسمای دو ساعت بعد از OGTT کمتر از 155 mg / dl
قند پلاسمای سه ساعت بعد از OGTT کمتر از 140 mg / dl

تفسیر نتایج :

اگر دو نمونه خون ، برابر یا بیش از نتایج فوق باشد ، فرد مبتلا به دیابت بارداری است .
اگر قند خون در یک نمونه خون ، برابر یا بیش از نتایج فوق باشد ، آزمایش OGTT باید در هفته 36-32 بارداری با 100 گرم گلوکز تکرار گردد .
افرادی که میزان قندشان در هر 4 مورد ، کمتر از مقادیر مندرج در جدول است ، طبیعی در نظر گرفته می شوند .

تشخیص دیابت حاملگی GestationaL Diabetes Mellitus) GDM)

عدم تحمل کربوهیدراتها به درجات مختلف ، که برای اولین بار طی بارداری بروز نموده یا تشخیص داده شوند را دیابت بارداری می نامند ، این افراد ممکن است علامت دار یا بدون علامت باشند .
افرادی که علائم بالینی دیابت را نشان می دهند ،اغلب قند خون و HbA1c بالا داشته و معمولا برای تشخیص نیازی به انجام تستهای تحمل گلوکز ندارند . اما اکثر مبتلایان به دیابت حاملگی ، بدون علامت می باشند و این مساله لزوم انجام آزمایش غربالگری درخانم های باردار را نشان می دهد . غربالگری در مرحله ی اول از طریق آزمایش GCT و در صورت لزوم OGTT انجام می شود.

تفسیر نتایج :

بر اساس دستورالعمل برنامه ریزی کشوری پیشگیری و کنترل دیابت، در خانم هایی که در معرض دیابت نیستند ،اگر قند خون پلاسما کمتر از 120mg/dl باشد احتمال دیابت حاملگی منتفی است ولی اگر 130mg/dl یا بیشتر باشد ،باید آزمایش تحمل گلوکز با 100 گرم گلوکز و مطابق با دستور العمل OGTT انجام شود .
در خانم های در معرض خطر ،اگر قند خون پلاسما کمتر از 130 mg/dl ،در هفته 28-24 مجددا GCT انجام می شود ولی اگر مقدار گلوکز بیش از 130 mg /dl باشد ، باید آزمایش تحمل گلوکز با 100 گرم گلوکز و مطابق با دستورالعمل OGTT انجام شود .