بوتاکس چیست

 سم باکتری کلستریدیوم بوتولینوم (Botulinum toxin) که با نام بوتاکس (Botox) معروف است از سم کلستریدیوم تهیه شده و برای فلج موقت عضلات تزریق می ‌شود. تزریق بوتاکس یکی پرطرفدارترین اعمال زیبایی است که نیاز به جراحی ندارد. پژوهشگران معتقدند بوتاکس احتمالا خاصیت ضد سرطانی نیز داشته باشد.

بوتولیسم بیماری فلج کننده ای جدی و نادر بوده که بوسیله سم حاصل از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می‌شود. سه نوع بوتولیسم عبارتنداز: بوتولیسم ناشی از مواد غذایی که با خوردن غذا های حاو ی سم ایجاد می‌ شو د. بوتولیسم زخم که حاصل عفونی شدن زخم باباکتری کلستریدیوم بوتولینم میباشد. بو تو لیسم نوزادان با مصرف ذرات دارای باکتری ایجاد می‌شود. هفت نوع توکسین بوتولیسم شناخته شده‌اندکه باحروف A تا G نشان داده می‌ شو ند. تنها انواع  A، B، E، F  درانسان موجب بیماری می‌شوند.

سم باکتری مولد بوتولینوم بافلج عضلات زیر پوستی جهت صاف کر دن چین وچروک‌ های صور ت وایجاد ظا هری جوان‌ تر درافراد بکار می ‌رود؛ مانندچین و چروک‌ های ناشی ازاخم کردن که دربین ابروها یا روی پیشانی ایجاد می‌شوند و چروک‌های اطراف چشم و دهان که در موقع خندیدن ظاهر می‌شوند. بوتاکس در برخی موارد برای کاهش میزان تعریق در کف دست‌ها یا زیر بغل نیزاستفاده می ‌شود. بوتاکس دردر مان لوچی، بلفارو اسپاسم، میگرن مز من ودیستونی نیز کاربرددارد. محل تزریق بوتاکس برای درمان میگرن در نواحی مختلف پوست سرمی‌باشد ومعمولاً براساس منطقه‌ای از سر که بیشترین احساس درد را داردانجام می ‌شود. این درحالی است که در تزریق بوتاکس به منظوز زیبایی نواحی پیشانی و اطراف چشم مورد تزریق قرارمی‌گیرند. کلفتی پوست،میزان آفتاب‌ سوختگی آن وعمق چین و چروک‌ها از مواردی هستند که باید قبل از تزریق بوتاکس مورد توجه قراربگیرند اما یک بررسی هشدار داده که بسیاری ازکلینیک‌ ها، منافع اقتصادی را به ملاحظات پزشکی ترجیح می‌دهند.

مکانیسم اثر

بوتاکس بعد از تزریق، جذب عضله می ‌شود و درانتهای اعصابی که فرمان انقباض رابه عضلات می‌ رسانند مستقر می‌شود. دراین محل بوتاکس ازآزاد شدن یک واسطه شیمیایی استیل کولین که مسئول انقباض عضلانی است جلوگیری می ‌کند، درنتیجه دستور انقباض به عضله نمی‌ رسد و درحقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجادمی‌شود که ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. توکسین بوتولیسم از۲ زیر واحد تشکیل شده است. زیرواحد کو چکتر با اثربر پروتئین‌های SNARE که دراگزوسیتوزنقش دارند مانع ازآزاد سازی استیل کولین می‌شوند.

عوارض

ازآنجایی که بوتاکس عمدتاً جذب عضلات محل تزریق می شود ومقادیر بسیار ناچیزی از آن وارد گردش خون می‌ گردد، با دوزی که برای بازکردن چروک‌ها به کارمی‌رود، تقریباً هیچ عارضه مهمی ایجاد نمی ‌کند. البته مثل هر تزریق دیگری ممکن است سوزش و قرمزی خفیفی در محل تزریق ایجاد کند که پس از چند ساعت خود به ‌خود برطرف می ‌شود. به علاوه دربرخی از افراد پس از تزریق بوتاکس، سردردیا تهوع خفیف یاعلائم سرماخوردگی ایجاد می‌شود که معمولاً طی ۲ تا ۳ روزبهبود می‌یابد. هر چند تزریق بوتاکس عارضه جسمی مهمی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند باعث افتادگی پلک، فقدان جلوه عضلات صورت و ایجاد حالت انجماددر افرادشود.

چهره بی‌احساس با تزریق بوتاکس

متخصصان هشدارداده‌ اند که تزریق بوتاکس می‌تواندتوانایی جوانان برای نشان دادن احسا سا تشان ازطریق حالات چهره رابه شدت محدودکند. آنها می‌ گویند که حالت‌ های متفاوت چهره نه تنها بازتاب‌دهنده احساسات هستند بلکه درشکل دادن آنها هم تأثیر دارند و هشدار می ‌دهند که پرورش نسلی جوان با «چهره‌های توخالی» می‌تواندمانع از رشداحساسی و اجتماعی درمیان این رده سنی شود. بوتاکس ماهیچه‌های بالای صورت و پیشانی به صورت موقت فلج می‌کند ومانع از چین و چروک شدن پوست هنگام اخم کردن یابالا دادن ابرومی ‌شود.

تاریخچه

سم بوتولینیوم مثل داروهایی ازقبیل دبژیتالیس وآتروپین، از ترکیبات طبیعی می ‌باشد که ابتدا بعلت خواص سمی مورد توجه قرار گرفتند ولی امروزه بعنوان دارواستفاده می‌شوند. این سم ابتدا درمسمومیتهای ناشی ازعدم نگهداری صحیح غذا دراوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی. در سال ۱۸۲۲ برای نخستین بارتأثیر این سم برروی سیستم عصبی دراثر مصرف سوسیس شناخته شد.این مسمومیت بوتولیسم (Botulism) نام گرفت.

سال ۱۸۹۵ باکتری‌ ها بعنوان عامل بوتولیسم شناخته شد ند. دردهه ۱۹۴۰ سم بوتولینیوم تیپ A جدا وتخلیص شد. دردهه ۱۹۶۰ مطالعاتی درمورداثرات این سم برروی عضلات حیوانات انجام. دردهه ۱۹۷۰ این داروبرای اولین بار برروی بیماران دچارلوچی چشم (استرابیم)آزمایش شد ودرسال ۱۹۸۹ بانام Oculinum توسط سازمان غذا وداروی آمریکا FDA)) در درمان لوچی چشم (استرابیسم) واسپاسم پلکها (بلفارواسپاسم) مورد تأئیدقرارگرفت. این ترکیب بعدها توسط شرکت آلرگان (Allergan) تصا حب شد و بانام بوتاکس (BOTOX) ازاواخر سال۱۹۸۰ درمان اصلی اسپاسم‌های موضعی عضلات (focal dystonia) ودردهه اخیردرمان کمکی مهمی دراسپاسم‌ های عضلانی بزرگسالان وفلج مغزی کودکان بوده است. سازمان غذا وداروی آمریکا (FDA) درسال ۲۰۰۲ استفاده ازبوتاکس بنام Botox Cosmetic رابرای بهبودی موقتی درظاهر خط اخم متوسط تا شدید دربیماران ۱۸ تا ۶۵ ساله تأئید کرد. درسال ۲۰۰۴، FDA  مصرف بوتاکس رابرای درمان تعریق بیش ازحد زیربغل (Primary axillary hyperhidrosis) تأئید کرد.

تولید کننده‌ها

در آمر یکا کمپانی آلرگان(Allergan) بانام تجاری بوتاکس (BOTOX) تولیدکننده سم بوتولینیوم می‌باشد که هم استفاده درمانی و هم استفاده زیبایی دار د.

شرکت آلمانی آمریکایی مرز(Merz)  بانام تجا ری زاُمین (XEOMIN)؛ شرکت کره‌ای (جنوبی) مدی تاکس(Medy-Tox) بانام تجا ری نورونکس (NEURONOX) و شرکت فر انسوی ایپسن(Ipsen) هم بانام  تجار ی دیسپورت(DYSPORT) ازتولید کننده‌های اصلی بوتولینیوم می‌باشند.